सरकारको स्वरुप (Ayn Rand's Nature of government को नेपाली अनुवाद )-भाग ३
यी सबै मामलामा न्यायलाई निर्देशित गर्ने आधारभूत सिद्धान्तमाथि नजर गर्ने हो भने यो सिद्धान्त हो -कुनै पनि व्यक्ति अर्को व्यक्तिबाट कुनै पनि मूल्य उसको सहमतिविना प्राप्त गर्न सक्दैन र एउटा व्यक्तिको अधिकारलाई एक व्यक्तिको एकतर्फी निर्णय अविवेक या मनमानी स्वेच्छाचारिताको भरमा छोड्न सकिदैंन ।
स्मरण रहोस् , व्यक्तिमाथि बलपूर्वक नियन्त्रण नै एकमात्र सेवा हो जुन सरकारले दिन्छ । आफैलाई सोधिहेर्नुस बलपूर्वक नियन्त्रण गर्ने कुरामा प्रतिस्पर्धाको के अर्थ हुन्छ ।
 |
| Ayn Rand |
सरकारको अवधारणाको उत्पत्तिको अत्यन्त लामो एवं जटिल इतिहास छ । सबै सभ्य समाजमा सरकारद्धारा सही तरिकाले काम गरेका केही उदाहरणहरु छन् । यो आफूले आफैंलाई सरकार र लुटेराहरुको समूहको बीचमा केही अन्तरहरुको मान्यताको परिघटनाको रुपमा व्यक्त गर्छ सरकारलाई "कानून एव व्यवस्था को रक्षकको" रुपमा सम्मान एवं नैतिक अधिकार सुनिश्चित गरियो ।
तथ्य यो हो यहा सम्म कि अनैतिक सरकार पनि केही हद सम्म न्याय एवं व्यवस्था कायम राखिराख्न अनिवार्य सम्झन्छ या त स्वभाव वा परम्पराको कारण या आ७३टज्ञद्धद्धण्सना अधिकारहरुको केही हदसम्म नैतिक औचित्य ठहर्याउनको लागि जस्तै फ्रान्सका सम्राटले राजाका ईश्वरीय अधिकार को स्तुति गरेका थिए र त्यस्तै गरि सोभियत रुसका आधुनिक तानाशाहहरुले आफ्नो शासनलाई आफ्ना अधीनस्थहरुको नजरमा उचित ठहर्याउनका लागि धन खर्च गरेका थिए।
मानव जातिको इतिहासमा सरकारको उचित कार्यप्रणालीको ज्ञान हालैको उपलब्धि हो । यो केबल दुई सय वर्ष पूरानो हो र यसको शुरुवात अमेरिकी क्रान्तिको समयबाट भयो । अमेरिकाका संस्थापकहरुले समाजको आवश्यकता र स्वरुपको पहिचान मात्र गरेनन् बरु ती साधनहरुको पनि खोजी गरे जसबाट यसलाई व्यवहारिक रुप दिन सकियोस् । एउटा स्वतन्त्र समाज अन्य कुनै मानविय उत्पादन सरह याट्टच्छिक साधनहरुबाट वा केबल इच्छामार्फत वा असल मनसाय भएका नेताहरुबाट प्राप्त गर्न सिकंदैन । स्वतन्त्र समाज बनाउन र यसलाई स्वतन्त्र बनाइराख्नका लागि एक वैध सिद्धान्तहरुमाथि आधारित जटिल न्याय व्यवस्थाको आवश्यकता पर्छ । यस्तो व्यवस्था जो प्रेरणा नैतिक चरित्र वा कुनै निश्चित अधिकारीको इच्छामा निर्भर नहोस् यस्तो व्यवस्था जसमा निरंकुशता फस्टाउने गरि कुनै कानूनी कमीकमजोरी नहोस् ।
अमेरिकाको नियन्त्रण एवं संतुलन व्यवस्था यस्तै एउटा उपलब्धि थियो र यद्धपि संविधानका केही विरोधाभासले आधुनिक राजनीतिक व्यवस्थालाई फस्टनउने केही मौका दियो सरकारका अधिकारहरु सीमित एवं नियन्त्रत गर्ने साधनका रुपमा संविधानको अवधारणा विलक्षण उपलब्धि थियो ।
आज जब यस विषयलाई समाप्त गर्ने सामूहिक प्रयास हुन्छ पर्याप्त रुपमा भन्न सकिइराखिएको छैन कि संविधानले सरकारलाई सीमित गर्छ निजी व्यक्तिलाई होइन । यसले निजी व्यक्तिको आचरणहरुलाई निर्धारित गर्दैन केबल सरकारको आचरणहरुलाई मात्र । यो सरकारी अधिकारहरुको चार्टर होइन बरु सरकारको विरुद्ध नागरिकका लागि नागरिकको संरक्षणको चार्टर हो ।
अब सरकारका आज प्रचलित विचारहरुमा नैतिक र राजनैतिक अवनतिको अधिकतम सीमा माथि विचार गरौं ।
व्यक्तिका अधिकारहरुको रक्षक हुनुको साटो सरकार तिनको सबैभन्दा खतरनाक उल्लंघनकारी बनिरहेको छ स्वतन्त्रताको रक्षा गर्नुको साटो दासता स्थापित गरिरहेको छ शारीरिक बल प्रयोग गर्ने वालाबाट रक्षा गर्नुको साटो सरकार आ७३टज्ञद्धद्धण्सनो मर्जीको कुनै मामलामा कुनै तरिकाले शारीरिक बल र जोर जबरजस्तीको प्रयोग गरिरहेको छ । मानव संबन्धहरुमा निस्पक्षताको उपकरणको रुपमा काम गर्नुको साटो सरकार अनिश्चितता र भयको घातक शासकको रुपमा काम गरिरहेको छ । यसका लागि उसले ती अस्पष्ट कानूनहरुको प्रयोग गरिराखेको छ जसको व्याख्या अधिकारीहरुको स्वेच्छामा छोडि दिइएको छ । व्यक्तिको उच्छृंखलताले गर्दा हुने अन्यायबाट व्यक्तिको रक्षा गर्नुको साटो सरकार स्वयं पनि अन्यायपूर्ण तरिकाले अधिकार ज्ञापन गरिरहेको छ । यसप्रकारले हामी तीब्र गतिमा उच्चतम अवनति तिर पुग्दै छौं -त्यस्तो अवस्था जहाँ सरकार आ७३टज्ञद्धद्धण्सनो इच्छाले जे पनि गर्न स्वतन्त्र हुन्छ जबकि व्यक्तिले भने जे पनि गर्नका लागि सरकारको अनुमति लिनु परोस् । यो व्यक्तिको इतिहास सबैभन्दा अन्धकारमय समय हो त्यो अवस्था जहाँ बर्बर शक्तिको शासन हुन्छ ।
प्राय ः यसप्रकारको टिप्पणी गरिइन्छ कि आफ्नो भौतिक प्रगतिको बावजुद मानवजातिले त्यसको तुलनामा नैतिक प्रगति गरेका छैनन् । यसप्रकारका टिप्पणीमा मानवप्रकृतिको बारेमा केही निराशावादी निष्कर्ष निकालिन्छन् । यो साँचो हो की मानवजातिको नैतिक अवस्था लज्जाजनक स्तरमा पुगिसकेको छ । तर यदि सरकारहरुको विकराल नैतिक उलटपुलट - परोपकारी सामूहिकतावादी नैतिकताद्धारा सम्भव बनाइएको जस अन्तर्गत मानवजातिले आफ्नो प्राय ः इतिहास गुजारेका छन माथि विचार गर्ने हो भने आश्चर्य हुन्छ कि कसरी मानिसले आफ्नो सभ्यतालाई बचाइराख्यो र आफ्नो दिशामा कदम बढाउन जारी राख्यो ।
व्यक्ति राजनीतिक सिद्धान्तहरुको स्वरुपलाई पनि अझ स्पष्ट रुपमा हेर्न शुरु गर्छ जसलाई व्यक्तिको बौद्धिक पुनर्जागरणको संघर्षको हिस्साको रुपमा स्वीकार र समर्थन गरिनुपर्छ ।
समाप्त
Author: Ayn Rand
Translation: Surath Giri
