भार बिर्साउने भैरवकुण्ड
दुई वर्षअघिको दसैँमा नुम्बुर चिज सर्किटको पदयात्रा गर्दा चार दिनसम्म पूरै मानवरहित निर्जन जंगल, फाँट, नदीकिनार र हिमालको फेदमा बसेको अनुभव लिइयो । यसपालि त्यस्तै लहडले हामीलाई उत्तरी सिन्धुपाल्चोकको भैरवकुण्ड पदयात्रामा डोर्यायो । समुद्री सतहदेखि ४ हजार २ सय ५० मिटरको उचाइमा अवस्थित कुण्ड हाम्रो गन्तव्य थियो । तर, प्रवद्र्धन अभावका कारण पर्यटक कम जाने क्षेत्र भएकाले पूर्वाधारहरू खडा भइनसकेकाले आठ दिनसम्म लाग्ने पदयात्राको कम्तीमा दुई दिन जंगलमै टेन्ट खडा गरेर बस्नुपथ्र्यो ।
१७ असोजमा काठमाडौँको पुरानो बसपार्कबाट जलवीरेको बस चढैसँगै पाँच जनाको हाम्रो टोलीले भैरवकुण्ड यात्रा सुरु गरेको थियो । करिब पाँच घन्टाको यात्रापश्चात् गाडीले जलवीरेभन्दा केही टाढा ढाडेबजार भन्ने ठाउँसम्म पुर्याइदियो । जलवीरेबाट अघि बढ्दा मध्याह्नको टन्टलापुर घाम थियो । तर, बाटो साह्रै रमणीय हुँदा घामले पोलेको पनि पत्तो पाइएनछ । तलपट्टि गर्जंदै बगिरहेको खोला, हरिया पहाड, थुम्काथुम्कामा बसेका वस्ती र बाटोमा भेटिने ठूला झरना भेट्दा थप के चाहिन्थ्यो र ?
थकाइ मार्दै, फोटो खिच्दै र झरनामा नुहाउँदै हिँडेको हामी साँझ ४ बजेतिर चनौटे पुग्यौँ । गाँस र बास पाइने आशमा लम्केका हामी तब झस्कियौँ, जब त्यहाँको अलिक ठूलो वस्ती भूकम्पपछि केही घरमा सीमित भएको रहेछ । त्यहीँको एक घरमा चिया र भोगटे खान त पाइयो तर बास पाउने अवस्था थिएन । बासका लागि हामी अझ माथि रहेको कात्तिके बजार पुग्यौँ ।
दोस्रो दिन सबेरै कात्तिके बजारबाट ठाडो उकालो लाग्यौँ खानीगाउँतिर । घना जंगलबीचको सानो गोरेटो बाटो ठाडो उकालो लाग्दै जाँदा टाढाटाढा थुम्कामा हरिया खेतले घेरेका ब्यूँभँmदै गरेका वस्ती साह्रै मनमोहक देखिन्थे । राजधानीबाट नजिक रहेर पनि सडक नपुग्नाले होला, किसानहरू अझै पनि हलो जोतेरै खेती गरिरहेका देखिन्थे ।
दोस्रो दिन सबेरै कात्तिके बजारबाट ठाडो उकालो लाग्यौँ खानीगाउँतिर । घना जंगलबीचको सानो गोरेटो बाटो ठाडो उकालो लाग्दै जाँदा टाढाटाढा थुम्कामा हरिया खेतले घेरेका ब्यूँभँmदै गरेका वस्ती साह्रै मनमोहक देखिन्थे । राजधानीबाट नजिक रहेर पनि सडक नपुग्नाले होला, किसानहरू अझै पनि हलो जोतेरै खेती गरिरहेका देखिन्थे ।
१ बजेतिर बल्ल डल्लेपोखरी पुग्यौँ । ठाउँको नाम त्यहाँ देखिने गोलाकार पोखरीबाटै जुरेको रहेछ । त्यहाँ हामीसँग एक जना वृद्ध गफिन आए ।
“बाबुहरू कता हिँड्नुभयो ?”
“हामी भैरवकुण्ड हिँडेका ।”
“किन नि ?”
“यत्तिकै घुम्नलाई ।”
“अनि, कुइरे खै त तपाईंहरूको ?”
“छैन, हामी आफैँ हिँडेको घुम्नलाई ।”
उनीहरूलाई नेपाली पनि पर्यटक भएर घुम्न हिँड्छन् भन्ने कुरो पचाउन गाह्रो भइरहेको थियो । ती वृद्धले त्यसपछि आफ्नो गाउँको इतिहास सुनाए ।
उनीहरूको पुख्र्यौली वस्ती साँखुमा थियो रे ! जब पृथ्वीनारायण शाहले उपत्यका आक्रमण गरे र कब्जा गरे, तब उनको दमनबाट बच्नका लागि केही नेवारहरू भागेर खानीगाउँ पुगेका रहेछन् र त्यतै बस्न थालेछन् । गाउँनजिकै फलामको खानी पनि रहेछ ।
“हामी नेवार भए पनि नेवारी बोल्न भने आउँदैन । त्यसबेला भागेर यता आउँदा नेवारी बोल्यो भने पृथ्वीनारायण शाहका सेनाले समात्छन्, मार्छन् भन्थे रे ! त्यसपछि बिस्तारै नेवारी भाषा बोल्न छोड्दै गए हाम्रा पुर्खाले,” ती वृद्धले सुनाए ।
त्यस दिन हामी लेकमा रहेको शेर्पाहरूको गाउँ गोलु पुग्यौँ । थकान र जुकासँग लड्दैपड्दै गोधूलि साँझमा बल्ल गोलु पुगियो । हामीलाई कान्छी शेर्पाले ढिँडो, दूधबाट बनाइएको एक प्रकारको तरकारी र छुर्पी खुवाइन् ।
तेस्रो दिन भने कष्टकर रह्यो । अन्तिम वस्ती छोडिसकेपछि तीव्र गतिमा उचाइ बढिरहेको थियो । हाम्रो उद्देश्य उज्यालो होउन्जेल हिँड्ने र साँझमा उपयुक्त स्थान खोजेर टेन्ट लगाएर बस्ने योजना थियो । गाउँलेहरूले सल्ले, डालिन्चे भन्ने ठाउँ बाटोमा भेटिन्छ भनेका थिए तर न कुनै घर, न कुनै संकेत नै भेटियो । कुन ठाउँ कतिखेर काटियो, पत्तै भएन । जंगलबीच दोबाटो आउँदा झन् बढी सास्ती हुन्थ्यो । एकपटक एक घन्टा हिँडेपछि एउटा गोठ आएपछि पो हामीलाई बाटो बिराइएछ भन्ने पत्तो लाग्यो । तर, गोठमा भएका शेर्पिनी दिदी–बहिनीहरूले नुन हालेको चिया र छुर्पी खुवाएपछि चाहिँ बाटो बिराएकामा खासै पछूतो लागेन ।
गोठबाट ठाडो उकालो चढ्दा १५ मिनेटमै सही बाटो भेटिने रहेछ । एक जना भाइले हामीलाई सही बाटोसम्म पुर्याइदिए । त्यस दिन साँझ ५ बजेतिर जंगलभित्रैको एउटा सानो विश्रामस्थलमा बास बस्ने निर्णय गर्यौँ । अर्को एक घन्टा हिँडेको भए झन् रमणीय स्थल र राम्रो पाटी पुगिने रहेछ तर थाहा भएन । त्यसमाथि पानी दर्किन थाल्यो । जसोतसो रात काट्यौँ ।
चौथो दिन सबैभन्दा रोमाञ्चक भयो । आँखाले भ्याउन्जेलसम्म देखिने हिमशृंखला, हरिया चौर, तल देखिने थुम्काथुम्कामा रहेका मानव वस्तीका दृश्य कैद गर्ने प्रतिस्पर्धा नै चल्यो हामीमाझ । चोगरमोगर भन्ने ठाउँमा त हामीले करिब एक घन्टासम्म नै विभिन्न आसन र फ्रेममा तस्बिरहरू कैद गर्यौँ । मन नअघाए पनि समयको पाबन्दीका कारण हामी पुन: उकालो लाग्यौँ । चोगरमोगरबाट करिब दुई घन्टा चट्टानी बाटो हिँडेपछि आइपुग्यो, भैरवकुण्ड । त्यो सुन्दर पोखरी देखेपछि यात्राको कष्ट निमेशभरमै बिर्सियो । हामी छेउको चुचुरो चढेर भैरवकुण्डको सम्पूर्ण रूप हेर्न थाल्यौँ । चिसो बतासको चुम्बन, भैरवकुण्डको सुस्केरा र चराहरूको चिरबिर संगीतले दिएको आनन्द शब्दमा व्याख्या गर्नै सकिँदैन ।
यस कुण्डलाई शेर्पाहरूले भने छेमाङ पोखरी भन्दा रहेछन् । यहाँ जनै पूर्णिमा र नागपञ्चमीमा मेला लाग्ने गर्छ । चरा अवलोकनका लागि पनि विशेष ठाउँ रहेछ यो । कुण्डछेउ केही बेर निदाएपछि हामी उठेर लाग्यौँ आ–आफ्ना कामतर्फ । केहीले टेन्ट लगायौँ, केहीले दाउरा खोज्यौँ र केहीले पानी ओसार्यौँ । त्यसपछि सुप, कफी पकाएर खायौँ र केहीबेर अझै कुण्ड वरिपरि घुम्यौँ । क्षणभरमा स्पष्ट देखिने पोखरी क्षणभरमै कुहिरोले ढाकिहाल्ने । एक क्षणमा घाम टिलिक्क लागेको ठाउँमा पत्तै नपाइ पानी पर्न थाल्ने । साह्रै रमाइलो ।
पाँचौँ दिन सबेरैको किरणमाझ हिमाल पृष्ठभूमिमा राखेर फोटो खिच्नु र हिमाल हेर्नुको मज्जा बेग्लै थियो । त्यसपछि भने हामी फर्किने तरखरमा लाग्यौँ । ओरालो बाटोले साँझपख यार्मासिंह गाउँ पुर्यायो । त्यस दिन त्यहीँ बास बसेर छैटौँ दिन हामी लार्चा आइपुग्यौँ र त्यहाँबाट गाडी चढेर काठमाडौँ हिँड्यौँ, घरमै दसैँ मनाउने हतारो बोकेर ।
(सर्वप्रथम कार्तिक २४, २०७३ मा नेपाल साप्ताहिकमा प्रकाशित)
